بدن شما حاوی رنگدانه‌ای (پیگمنت) به نام ملانین است که تعیین کننده رنگ پوست، چشم و موهای شماست. افرادی که پوست‌های تیره‌تری دارند نسبت به افراد دارای پوست روشن‌تر، ملانین بیشتری در سلولهای پوست خود دارند. اما عدم تعادل‌ها و اختلالات پوستی میتواند موجب ایجاد ناسازگاری در رنگ و الگوی پوست و در نهایتاً ایجاد لک شود.
زمانی که سلولهای پوست سالم باشند ظاهر آن طبیعی و هموار خواهد بود. زمانی که سلولهای پوست آسیب‌دیده و یا ناسالم باشند جهت حفاظت از پوست ملانین اضافی تولید می‌شود. سلول‌هایی که رنگدانه تولید می‌کنند نیز ممکن است آسیب ببینند که این امر باعث جلوگیری از تولید ملانین می‌شود. در نتیجه ممکن است بخش‌هایی از پوست روشن‌تر شود (هیپوپیگمانتاسیون) یا تیره‌تر شود (هیپرپیگمانتاسیون) که هر دوی اینها مشکلات جدی پوستی هستند. در این مطلب بیشتر در مورد علائم هیپرپیگمانتاسیون صحبت خواهیم کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هیپوپیگمانتاسیون این مطلب را در مورد لکه‌های سفید بخوانید.
علت ایجاد پیگمانتاسیون
پیگمانتاسیون که با عنوان هیپرپیگمانتاسیون نیز شناخته می‌شود، میتواند به چند دلیل رخ دهد. با بالاتر رفتن سن تاثیرات آن نیز آشکارتر می‌شود و اگر آن را درمان نکنید میتواند بدتر شود.
دلایل متداول پیگمانتاسیون:
- بیش از حد قرار گرفتن در معرض نور آفتاب
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
- مشکلات پزشکی و آسیب به پوست (مانند سوختگی یا لک)
نشانه‌ها و علائم پیگمانتاسیون
- لکه‌های تیره پوست که می‌توانند دارای سایزها و رنگ‌های متفاوتی باشند (هیپرپیگمانتاسیون)
- لکه‌های روشن پوست (هیپوپیگمانتاسیون)
- از دست دادن رنگدانه در چندین ناحیه مختلف پوست (هیپوپیگمانتاسیون)
درمان طبیعی پیگمانتاسیون
حتماً باید پوست خود را در برابر نور آفتاب محافظت کنید، استفاده روزانه از SPF میتواند از پوست در برابر اشعه‌های مضر UVA و UVB که باعث بدتر شدن پیگمانتاسیون می‌شوند محافظت کند.
داشتن یک شیوه زندگی سالم و استفاده از محصولات مراقبت از پوست به صورت روزمره میتواند به شفاف‌سازی پوست و داشتن رنگ پوستی یکسان کمک کند. محصولاتی که حاوی سولفورافان هستند می‌توانند به روشن‌تر شدن هیپرپیگمانتاسیون کمک کنند. همچنین می‌توانید از لایه‌برداری استفاده کنید که حاوی اسید گلیکولیک باشد، عنصری فعال که سلولهای مرده پوست را از بین برده و لک‌های تیره را روشن میکند.
درمان پیگمانتاسیون
درمانهای مختلفی برای کاهش لک‌های تیره یا پیگمانتاسیون وجود دارد. از سوی دیگر درمان پیگمانتاسیون (لک‌های روشن) سخت‌تر است زیرا ممکن است به دلیل عفونت قارچی یا پیسی رخ داده باشند. بهتر است تا در مورد مشکل خود حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
اگر برای شما مهم است که تشخیص درستی در زمینه پیگمانتاسیون دریافت کنید تیم کلینیک پوست و موی رخ آرا به شما کمک میکند تا بتوانید بهترین درمان را در اختیار داشته باشید.
لایه‌بردارهای پوستی یکی از درمان های پیگمانتاسیون
تعدادی از لایه‌برداری شیمیایی پوستی هستند که جهت درمان پیگمانتاسیون ساخته شده‌اند. در این درمان یک ماده شیمیایی غیر سمی بر روی پوست اعمال شده تا لایه‌هایی از پوست را به صورت طبیعی برداشته و نقصان‌ها را از بین ببرد. زمانی که سلولهای مرده پوست از بین رفتند پیگمانتاسیون کاهش می‌یابد.
لیزر فرکشنال (Fraxel) یکی از درمان های پیگمانتاسیون
لیزر فرکشنال از هزاران ستون لیزری میکروسکوپی برای نفوذ به لایه‌های عمیق پوست و ایجاد زخم‌هایی بسیار کوچک استفاده میکند. این زخم‌ها واکنش ترمیم طبیعی بدن را تحریک کرده و موجب رشد سلولهای جدید و سالم پوست می‌شوند.
CO2RE یکی از درمان های پیگمانتاسیون
از این درمان لیزری برای لایه‌برداری پوست استفاده می‌شود تا بتوان از این طریق پیگمانتاسیون را درمان کرد. این دستگاه لیزری سطح پوست و لایه‌های عمیق آن را مورد هدف قرار داده و موجب برانگیختن واکنش ترمیم طبیعی بدن می‌شود که این در نهایت موجب ایجاد لایه جدیدی از پوست می‌گردد. پس از انجام این درمان تنالیته رنگ پوست شما یکدست‌تر بوده و پوستی روشن‌تر خواهید داشت.
هیپرپیگمانتاسیون به لکه های پوستی اطلاق می شود که نسبت به نواحی دیگر پوست تیره تر باشند. بر خلاف هیپوپیگمانتاسیون که موجب روشن شدن برخی از قسمت های پوست می شود. هیپرپیگمانتاسیون نشان دهنده یک بیماری خاص نیست، در واقع این اصطلاحی است که به تیره شدن پوست اشاره میکند این تیره شدن به شکل های مختلفی مشاهده می شود. گاهی ممکن است، بخش کوچکی از پوست را در برگیرد و گاهی کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. حتی ممکن است چشم شما نیز تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرد، در اینصورت رنگدانه‌سازی، بیشتر در محیط اطراف شبکیه اتفاق می افتد، این عارضه با نام پیگمانتاسیون شبکیه شناخته می شود. اگرچه افزایش رنگدانه خطرناک نیست، اما می تواند نشانه بیماری پزشکی دیگری باشد. هیپرپیگمانتاسیون هنگامی به وجود می آید که پوست ملانین بیشتری تولید کند و رنگدانه پوست را تغییر دهد. این امر درنهایت منجر به ایجاد لکه های پوستی تیره می شود. این یک بیماری شایع پوستی است، که بر انواع مختلف پوست تاثیر می گذارد. این عارضه در مناطقی از پوست دیده می شود که بیشتر در معرض آفتاب قرار دارند. از جمله این نواحی می توان به صورت، بازوها و پاها اشاره کرد. از انواع دیگر هیپرپیگمانتاسیون می توان به آکنه یا لوپوس اشاره کرد. اینها می توانند در هر جای بدن رخ دهند. داشتن رنگدانه اضافی در بعضی از مناطق پوست معمولاً بی ضرر است اما بعضی اوقات می تواند وضعیت پزشکی دیگری را نشان دهد، به همین دلیل بهتر است هنگام مشاهده این لکه ها با پزشک خود مشورت کنید.
علائم و عوامل هیپرپیگمانتاسیون
مناطق و لکه های تیره روی پوست می توانند علائم اصلی ابتلا به هیپرپیگمانتاسیون باشند. این لکه های تیره می توانند در اندازه های متفاوت و در هر نقطه از بدن گسترش پیدا کنند. بزرگترین عوامل خطر برای این عارضه قرار گرفتن در معرض آفتاب و التهاب است، زیرا هر دو وضعیت می توانند تولید ملانین را افزایش دهند. هرچه میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب بیشتر باشد، احتمال افزایش رنگدانه های پوستی یا همان ملانین نیز بیشتر می شود.
بررسی علت افزایش ملانین پوست
علت افزایش ملانین پوست به انتخاب درمان های درست و صحیح کمک می کند. در زیر به برخی از شایع ترین علل افزایش ملانین پوست اشاره شده است.
قرارگیری در معرض نور خورشید
قرارگرفتن در معرض نور خورشید موجب می شود تا بدن ملانین بیشتری برای محافظت از پوست تولید کند. این می تواند باعث ایجاد لکه های تیره یا لکه های پوستی شود.
التهاب پوست
پس از ایجاد التهاب در پوست، نواحی از پوست تیره می شوند. این می تواند در نتیجه ابتلا به آکنه، اگزما، لوپوس یا دیگر آسیب دیدگی ها به پوست ایجاد شود. افرادی که پوست تیره تری دارند، بیشتر مستعد به افزایش ملانین پوست هستند. هیپرپیگمانتاسیون بعد از التهاب زمانی اتفاق می افتد که آسیب پوستی بهبود یابد و با تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب دیده اثر خود را باقی بگذارد. استفاده از روشهای زیبایی مانند درم ابریژن، لیزر درمانی و لایه برداری شیمیایی می توانند باعث ایجاد این عارضه پوستی شوند.
ملاسما
ملاسما به کلواسما نیز معروف است. ملاسما لکه های تیره ای است، که به دلیل تغییرات هورمونی در پوست ایجاد می شود. این نوع از لکه ها معمولاَ در دوران بارداری اتفاق می افتند و روی لب فوقانی ظاهر می شوند. ملاسما در واقع نوعی هیپرپیگمانتاسیون است که در دوران بارداری بسیار شایع می باشد. ملاسما در 10 تا 15 درصد از زنان باردار و در 10 تا 25 درصد از زنانی که داروهای ضد بارداری مصرف می کنند، بیشتر مشاهده می شود.
واکنش در برابر داروهای مخدر
برخی از داروهای خاص مانند داروهای ضد مالاریا و ضد افسردگی می توانند باعث افزایش ملانین و تیره تر شدن پوست شوند.
نحوه درمان هیپرپیگمانتاسیون
اگرچه هیپرپیگمانتاسیون بی ضرر است، اما برخی از افراد از وجود آن روی پوست خود نگران هستند. طیف وسیعی از روشهای درمانی و داروهای خانگی برای تسکین و بهبود این عارضه وجود دارند. در زیر به برخی از آنها اشاره شده است.
از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خودداری کنید. از ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر برای محافظت از پوست و جلوگیری از تیرگی استفاده کنید.
از دستکاری لکه ها، جای زخم و آکنه روی پوست خودداری کنید.
کرمهای موضعی
بسیاری از افراد از درمانهای موضعی برای بهبود شرایط استفاده می کنند. درمانهای موضعی شامل ترکیباتی هستند که باعث روشن شدن پوست می شوند. در زیر به این درمانهای موضعی اشاره شده است.
- آزلائیک اسید
- کورتیکواستروئیدها
- هیدروکینون
- کوجیک اسید
- رتینوئیدها، مانند ترتینوئین
درمان ها و روشهای زیبایی
برخی از روشها و درمان های زیبایی می توانند مناطقی از پوست را روشن تر کنند تا ظاهر تیره هیپرپیگمانتاسیون بهبود یابد. در زیر به برخی از این روش های درمانی اشاره شده است.
- لیزر درمانی
- نور پالس شدید
- لایه برداری شیمیایی
- میکرودرمابراسیون
از هر روشی که استفاده می کنید، در مورد روند و عوارض جانبی احتمالی آن با یک متخصص مراقبت پوست صحبت مشورت کنید.
داروهای خانگی
با استفاده از داروهای طبیعی نیز می توان به بهبود و تسکین این عارضه کمک کرد. اگر شخصی مایل است یک درمان طبیعی را امتحان کند، همیشه باید ابتدا محصول یا فرآورده طبیعی را روی یک لکه کوچک از پوست امتحان کرده و در صورت تحریک پوست، استفاده از آن را متوقف کند. در زیر لیستی از داروهای طبیعی برای درمان هیپرپیگمانتاسیون آورده شده است.
آلوئه ورا
آلوئسین، ترکیبی است که در آلوئه ورا وجود دارد. Aloesin با مهار تولید ملانین در پوست به بهبود شرایط کمک می کند. یک مطالعه نشان داد که مصرف کپسول آلوئه ورا ملاسما را در زنان باردار کاهش می دهد. افراد همچنین می توانند روزانه ژل آلوئه ورا را از روی گیاه بطور مستقیم بر روی پوست خود بمالند.
عصاره شیرین بیان
عصاره شیرین بیان ممکن است لکه های تیره پوست را روشن تر کند. تحقیقات نشان می دهند که یک نوع عصاره شیرین بیان به نام گلابریدین می تواند اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی برای پوست داشته باشد و موجب روشن شدن رنگ پوست شود. افراد می توانند از کرم های حاوی گلابریدین در مناطق تیره روی پوست استفاده کنند.
چای سبز
محققان مدت هاست که چای سبز را به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی آن مورد مطالعه قرار داده اند. تحقیقات بسیار اندکی وجود دارد که نشان می دهند عصاره چای سبز میتواند برای درمان ملاسما یا هیپرپیگمانتاسیون مفید باشد. تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
در بحث پیرامون این مقاله شرکت کنید!